Werken aan identiteiten
E-mail aan de HC e-maillijst voor vrouwen d.d. 20-05-2021
Lieve vrouwen,
Ik ben een oude vrouw van 77 jaar. Ik woon in een westers, door een witte, protestantse en middenklasse cultuur gedomineerd land. Ik ben geboren in het laatste jaar van de Tweede Wereldoorlog en de nazi-bezetting, we waren arm en mijn ouders katholiek.
Ik noem dit omdat ik een idee heb van wat het betekent om als minderheid in je land te wonen, zwartgemaakt, buitengesloten en gemarginaliseerd te worden en mee te maken dat er over ons gelogen werd. “Welke moeilijkheid dan ook is je eigen fout. Je moet harder werken en je aanpassen. Alles is een kwestie van je persoonlijke keuze. Je kunt veranderen als je dat wilt…..enz.”
Het is zo duidelijk in hoe racisme werkt in mijn land en in veel andere door wit gedomineerde landen. “Wees als ons en dan zullen we je accepteren, zo lang het ons goed uitkomt”. Zo werd assimilatie geëist en dat was een schijnbaar 'aardige' manier om Joden uit te roeien.
Overbodig om te zeggen dat dit in essentie een wrede, onmenselijke, bedrieglijke en destructieve manier is om wat het betekent om mens te zijn in te perken. Het beperkt iedereen, het scheidt ons van elkaar, het weerhoudt ons ervan om ons op grote schaal in te zetten om de onderdrukkende maatschappij te veranderen, en het werkt als een pijnlijke manier om mensen aan te zetten om zich aan te passen aan onderdrukking.
In rijke westerse landen krijgen velen van ons op verschillende manieren luxe en verdoving aangeboden (consumptiedrang, alcohol, drugs enz. die het vervangen van rationele menselijke behoeften tot doel hebben), opdat we niet de pijn hoeven te voelen van een beperkt leven en van het missen van de meerderheid van de wereldbevolking. Deze vervangende middelen zijn meestal gebaseerd op het maken van enorme winst op basale menselijke behoeften. Ze wijzen allemaal op individuele ‘oplossingen’ voor ongerief.
Dit komt mij allemaal in gedachten bij de discussie die we nu hebben over identiteit. Ik herinner me wat Mary Hodgson heeft gezegd over ‘identiteit’, n.l. dat je die moet benoemen, opeisen, opschonen en dan weggooien. We denken dat wat we ‘identiteit’ noemen onder bepaalde omstandigheden ontstaat, en daarmee niet iets is wat van nature constant is.
Iets anders wat ik me scherp herinner was toen ik naar mijn eerste vrouwenworkshop ging met Diane Balser in 1978. Zij zei twee dingen die me sindsdien zijn bijgebleven: “Mannen zijn niet de vijand”, en “Biologie is nooit de reden voor seksisme. Biologie is het voorwendsel voor onderdrukking”. Het heeft mij het diepe inzicht gegeven dat geen biologie verkeerd kan zijn.
Mijn lichaam is geen gevoel.
Mijn vrouwelijke lichaam is een feit. Ik ben een mens met vrouwelijke lichaamsdelen. Alles wat in de geschiedenis of in het heden aan dit feit wordt toegeschreven, of ik nou als vrouwelijk beschouwd word of niet en of een man mannelijk gevonden wordt of niet, geeft de beperkende stereotypen weer die een onderdrukkende maatschappij goed van pas komen. Een maatschappij die verdeeldheid tussen mensen uitbuit en rechtvaardigt. Verdeel en heers.
HC was cruciaal voor mijn volledige begrip van de wereld door de jaren heen, sinds ik begon met counselen 44 en een half jaar geleden. Ik was actief in de vrouwenbeweging in de jaren zeventig. Een deel van onze radicale vrouwenbeweging richtte haar pijlen op mannen als de oorzaak van de onderdrukking van vrouwen. Mijn denken hierover veranderde diepgaand in 1978. Het was een reuze opluchting en het wijst direct naar de prachtige uitspraak van ‘Mensen zijn geen vijanden van elkaar’. En het wijst direct naar de noodzaak om te streven naar eenheid en geen enkele verdeeldheid tussen mensen te accepteren, terwijl we werken aan het creëren van een wereld zonder dominantie en uitbuiting.
Ik zie de actuele discussie over queer- en transidentiteiten als een reflectie van een hoofdzakelijk witte, westerse, door de middenklasse gedomineerde samenleving die probeert ons begrip van wat het betekent mens te zijn te beperken. Dit laat heel weinig ruimte voor ieder van ons om zich oké te voelen. Ik erken volledig het recht van ieder die zichzelf als queer identificeert en van iedere transpersoon om een identiteit te claimen anders dan wat in de dominante samenleving als juist wordt beschouwd.
Ik zie dat als een protest tegen het enge en beperkte, onmenselijke begrip van wat het betekent om helemaal oké te zijn. Ik vecht tegen de onderdrukking van elke transpersoon zo goed als ik kan. Ik voel me ook verdrietig over dat wat eruitziet als een individuele oplossing voor een structureel verkeerd functioneren van de samenleving.
Ik vind het moeilijk wanneer het woord 'vrouw' in toenemende mate uit onze taal wordt geperst. Zoals b.v. de Zweedse volksgezondheidsinstanties die in hun aanbevelingen aan professionals in de gezondheidszorg vroegen om het woord 'vrouw' te vermijden en in plaats daarvan ‘een persoon met een baarmoeder die menstrueert’ te gebruiken.
Ik vind het moeilijk dat vrouwen gedurende duizenden jaren lang zijn uitgewist en onzichtbaar gemaakt in de kunst, de geschiedenis, de literatuur, de filosofie, de wetenschap en de samenleving. Dat vrouwen gezien werden als minder dan menselijk, daarbij vaak verwijzend naar de omvang van onze hersenen. Iets meer dan 100 jaar geleden werd naar de universiteit gaan door vrouwen gezien als schadelijk voor haar mogelijkheden om kinderen te baren.
Elke vrouw die heeft gevochten voor het vrouwenstemrecht werd als niet-vrouwelijk beoordeeld. Om gezien en gehoord te kunnen worden kozen vrouwen voor een mannelijk pseudoniem of ze moesten accepteren dat de eer van hun werk naar een man ging. Ik dacht hieraan omdat ik recentelijk de film ‘Hidden Figures’ zag waarin seksisme, mannelijk dominantie en racisme op volle toeren gaan.
Ik erken volledig dat elke persoon die besluit om het concept van wat ‘normaal’ geacht wordt aan te vechten, onderdrukking over zich heen krijgt. Ik zal vechten voor ieders recht om te bestaan op je eigen voorwaarden. Ik erken ten volle dat ik moet ontladen over mijn eigen identiteit als heteroseksueel en dat ik elke andere identiteit waarin ik als onderdrukker acteer moet aanpakken. Dit is, naar ik hoop, werk waarmee ik bezig blijf.
Zover ben ik vandaag en ik zal er mee doorgaan om aan al deze dingen te werken. Hoe pijnlijk en verwarrend het ook is, mijn doel voor ons is ons te verenigen in onze gemeenschappelijke menselijkheid en de wereld te veranderen in een wereld voor leven in elke vorm.
Met liefde en respect,
Susanne Langer
Kopenhagen
Denemarken
Juli 2021
- - - -